2795 De ijselijkste dag

Zestig jaar geleden werd de zwaarste Elfstedentocht ooit verreden. Een barre tocht in moeilijke omstandigheden, de Hel van 1963. De beelden staan in ons geheugen gegrift al hadden de meesten van ons nog geen televisie. Die beelden zijn allemaal later toegevoegd. Wij luisterden nog altijd naar de radio en keken alleen op woensdagmiddag bij de Indonesische familie Immink naar de Verrekijker, Mik en Mak en Okkie Trooi, in een kring op de grond rondom de bologige kijkbuis geschaard. Onze schoenen stonden in het halletje en uit de keuken kwamen de heerlijkste geuren. Vermoedelijk is daar mijn liefde voor Toko Bandung ontstaan.

Mijn Friese opa en mijn oom Ate hadden al een Elfstedenkruisje, maar ik dacht niet dat ze die dag ook meereden. Verder ken ik wel iemand die lid is van de Vereniging De Friesche Elf Steden, maar niemand die de tocht ooit gereden heeft.

Het was ook de winter van de interprovinciale weg Monnickendam – Stavoren, dwars over het IJsselmeer, of was het Enkhuizen – Stavoren? Dat zou logischer zijn, maar ik dacht mij toch te herinneren dat de auto’s ook in Monnickendam het ijs opgingen. En konden ze ook niet tanken ergens midden op het IJsselmeer? De oudere Monnickendammers zullen het nog wel weten. Je kunt het je bijna niet meer voorstellen, al is het iedere keer een feest wanneer er zoals kort geleden nog op de Gouwzee geschaatst kan worden. En die kou, ach, als je een beetje doorschaatst voel je de kou pas als je van het ijs afgaat. En hé, is dat niet mijn vader in zijn witte Renault Dauphine? Nee, het is een ander kenteken.

Toch was die Elfstedendag weliswaar de koudste, maar niet de ijselijkste dag van 1963. Die kwam pas later in het jaar, op 22 november, toen John F. Kennedy, president van de Verenigde Staten, werd neergeschoten in Dallas, Texas. Ook daarvan zien we de beelden nog zo voor ons, terwijl het beroemde filmpje van Abraham Zapruder, waarop de moord beeldje voor beeldje te volgen is, pas twaalf jaar later in 1975 aan de openbaarheid werd prijsgegeven. Twee vragen zullen eeuwig open blijven staan: wie heeft het gedaan en vooral: waarom?

Ate Vegter, 22 januari 2023

Advertentie